Μεταφορές

Γενικά
Η ΕΕ αναθεώρησε την κοινοτική πολιτική για το Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (ΔΕΔ-Μ), για την προγραμματική περίοδο 2014-2020, με βασικό στόχο την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή της Ένωσης και συμβάλλει στη δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου μεταφορών, ο οποίος είναι αποτελεσματικός, βιώσιμος και αυξάνει τα οφέλη για τους χρήστες χωρίς αποκλεισμούς.

Η υποδομή των ΔΕΔ-Μ συνίσταται στην υποδομή για τις σιδηροδρομικές μεταφορές, την εσωτερική ναυσιπλοΐα, τις οδικές μεταφορές, τις θαλάσσιες μεταφορές, τις αεροπορικές μεταφορές και τις συνδυασμένες μεταφορές.

Στο πλαίσιο της αναθεώρησης της πολιτικής για το ΔΕΔ-Μ διεξήχθησαν διαδικασίες δημόσιας διαβούλευσης στις οποίες οι ελληνικές αρχές ανταποκρίθηκαν υπό τον συντονισμό του ΥπΑΑΝ και με τη συμμετοχή των συναρμόδιων Υπουργείων καθώς και των μεγάλων φορέων υλοποίησης έργων μεταφορών στη χώρα μας.

Το νέο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών διαρθρώνεται σε δύο επίπεδα, ήτοι το Εκτεταμένο Δίκτυο (Comprehensive Network) και το Κεντρικό Δίκτυο (Core network):

• Το Εκτεταμένο Δίκτυο,απαρτίζεται από όλες τις υπάρχουσες και προγραμματιζόμενες υποδομές του ΔΕΔ-Μ και στην ουσία θα λειτουργεί ως τροφοδοτικό δίκτυο από το εθνικό - περιφερειακό δίκτυο προς το κεντρικό δίκτυο.
  
  Σε ότι αφορά τη χώρα μας, στο Εκτεταμένο Δίκτυο περιλαμβάνονται:
  - 35 αεροδρόμια
  - 20 λιμάνια
  - και το οδικό και σιδηροδρομικό δίκτυο, όπως εμφανίζονται στους σχετικούς χάρτες.
• Το Κεντρικό Δίκτυο, το οποίο αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του ΔΕΔ-Μ, απαρτίζεται από τα μέρη του εκτεταμένου δικτύου, που είναι υψίστης στρατηγικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων ανάπτυξης των ΔΕΔ-Μ. Διασυνδέεται μέσω κόμβων και παρέχει συνδέσεις μεταξύ των Κρατών-Μελών, καθώς και με τις υποδομές των δικτύων μεταφορών γειτονικών κρατών.
  
  Συμπεριλαμβάνει 9 κεντρικούς διαδρόμους, κόμβους του δικτύου, τα λοιπά τμήματα του κεντρικού δικτύου, καθώς και τα συστήματα διαχείρισης κυκλοφορίας για όλα τα μέσα μεταφοράς.
  
  Από τους 9 κεντρικούς διαδρόμους η Ελλάδα συμμετέχει στο Διάδρομο Orient/East-Med ο οποίος ξεκινάει από τη Γερμανία και καταλήγει στην Κύπρο. Επί της ελληνικής επικράτειας ο διάδρομος περιλαμβάνει τον διατροπικό άξονα Ηγουμενίτσα / Πάτρα - Αθήνα / Πειραιάς - Θεσσαλονίκη – Ελληνοβουλγαρικά σύνορα.
  
  Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές καθορίζουν ως προθεσμία για την υλοποίηση του Κεντρικού Δικτύου το έτος 2030.
  
  Σε ότι αφορά τη χώρα μας, στο Κεντρικό Δίκτυο περιλαμβάνονται:
  – οι οδικοί άξονες (ΠΑΘΕ, ΕΓΝΑΤΙΑ, ΙΟΝΙΑ ΟΔΟΣ)
  – ο σιδηροδρομικός άξονας (ΠΑΘΕπ) και η σιδηροδρομική ΕΓΝΑΤΙΑ (με παράλια σύνδεση Θεσσαλονίκης - Καβάλας - Τοξότες)
  – τα αεροδρόμια Αθήνας, Θεσσαλονίκης και Ηρακλείου
  – τα λιμάνια του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, της Ηγουμενίτσας και του Ηρακλείου
  – οι οδικές διασυνοριακές συνδέσεις με την Αλβανία, την ΠΓΔΜ, τη Βουλγαρία και την Τουρκία, και
  – οι τερματικοί σταθμοί οδικών-σιδηροδρομικών μεταφορών της Αθήνας (Πειραιάς - Θριάσιο Πεδίο), της Θεσσαλονίκης και της Πάτρας.

Στόχοι
Το ΔΕΔ-Μ καταδεικνύει την ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία συμβάλλοντας στους στόχους, που καθορίζονται στις ακόλουθες 4 κατηγορίες:

• Συνοχή με την
  • προσβασιμότητα και σύνδεση όλων των περιφερειών, συμπεριλαμβανομένων των απομακρυσμένων, των απόκεντρων, των νησιωτικών, των ορεινών περιοχών καθώς και των αραιοκατοικημένων
  • μείωση του χάσματος ποιότητας μεταφορών μεταξύ των Κ-Μ
  • διασύνδεση μεταξύ των υποδομών κυκλοφορίας μεγάλων αποστάσεων αφενός και των περιφερειακών και τοπικών αφετέρου
  • υποδομή μεταφορών, που αντανακλά τις ιδιαίτερες συνθήκες των διαφόρων περιοχών
• Απόδοση με την
  • εξάλειψη των σημείων συμφόρησης και γεφύρωση των ελλειπόντων κρίκων
  • διασύνδεση και διαλειτουργικότητα εθνικών δικτύων μεταφοράς
  • βέλτιστη διασύνδεση όλων των μέσων
  • προαγωγή οικονομικά αποδοτικών, υψηλής ποιότητας μεταφορών
  • αποτελεσματική χρήση νέων και υφιστάμενων υποδομών
  • οικονομικά αποδοτική εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών και επιχειρησιακών ιδεών
• Βιωσιμότητα με την
  • ανάπτυξη όλων των μέσων
  • συμβολή στους στόχους χαμηλών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και καθαρών μεταφορών, ασφάλειας καυσίμων, μείωσης εξωτερικού κόστους και περιβαλλοντικής προστασίας
  • προαγωγή μεταφορών χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για την επίτευξη των στόχων του 2050
• Αύξηση των ωφελειών για τους χρήστες με την
  • κάλυψη των αναγκών κινητικότητας και μεταφοράς των χρηστών της ΕΕ και τρίτων χωρών
  • διασφάλιση ασφαλών, σίγουρων και υψηλών προτύπων ποιότητας μεταφορών, για επιβάτες και εμπορεύματα
  • στήριξη της κινητικότητας ακόμα και σε περίπτωση καταστροφών
  • διαλειτουργικότητα, ασφάλεια και προστασία για τη διασφάλιση ποιότητας των υπηρεσιών μεταφορών
  • προσβασιμότητα για ηλικιωμένους, πρόσωπα μειωμένης κινητικότητας και επιβάτες με αναπηρία.

Προϋπολογισμός
Το συνολικό διαθέσιμο κονδύλι μέσω της ΔΣΕ/CEF για τις Μεταφορές ανέρχεται σε €26.250.582.000, εκ των οποίων τα €11.305.500.000 θα μεταφερθούν από το Ταμείο Συνοχής.

Για το 2014, τα ποσά που θα διατεθούν κατανέμονται ως εξής:

• 14,945 δις ευρώθα διατεθούν στα 28 Κ-Μ με ανταγωνιστική διαδικασία, εκ των οποίων
  • 7 δις ευρώ στο πλαίσιο του Πολυετούς Προγράμματος Εργασιών του 2014
  • 930 εκ. ευρώστο πλαίσιο του Μονοετούς Προγράμματος Εργασιών του 2014
• 11,305 δις ευρώ (τα οποία προέρχονται από το Ταμείο Συνοχής) και θα είναι διαθέσιμα για τα 14 Κ-Μ της Συνοχής.

Από τους πόρους, που θα διατεθούν από το Ταμείο Συνοχής, στη χώρα μας αναλογούν 580 εκ. ευρώ.

Τα ποσά, που αναλογούν σε κάθε Κ-Μ μπορούν να δεσμευτούν μέχρι και το 2016. Ωστόσο, αν μετά την τελευταία πρόσκληση του 2016, υπάρχουν κονδύλια του Ταμείου Συνοχής, που δεν έχουν δεσμευτεί ή έχουν ανακληθεί οι επιχορηγήσεις λόγω μη τήρησης των όρων χρηματοδότησης, την άνοιξη του 2017 θα οργανωθούν νέες προσκλήσεις ώστε να απορροφηθεί το υπόλοιπο ποσό, χωρίς την εφαρμογή της αρχικής εθνικής κατανομής. Αυτό δίνει την ευκαιρία στα Κ-Μ να αντλήσουν περισσότερους πόρους εφόσον υπάρχουν ώριμες και τεκμηριωμένες προτάσεις.

Η επιλογή των προτάσεων θα βασίζεται σε αξιολόγηση που θα περιλαμβάνει δύο φάσεις. Κατά την αρχική εξωτερική φάση επιλογής, ανεξάρτητοι εξωτερικοί εμπειρογνώμονες θα βασίζουν την αξιολόγησή τους σε μια σειρά τυποποιημένων κριτηρίων, προκειμένου να διασφαλίζεται η διαφάνεια και η ισότιμη μεταχείριση όλων των επιλέξιμων προτάσεων. Θα ακολουθεί μια εσωτερική φάση επιλογής, υπό την καθοδήγηση της αρμόδιας Γενικής Διεύθυνσης Κινητικότητας και Μεταφορών (DG MOVE), η οποία θα αναλαμβάνει την ποιοτική ανάλυση της συνολικής αξίας των έργων για την ανάπτυξη της πολιτικής μεταφορών της ΕΕ.

Προγράμματα Εργασιών
Η Επιτροπή, μέσω εκτελεστικών πράξεων, θεσπίζει Πολυετή και Ετήσια Προγράμματα Εργασιών. Στον τομέα των Μεταφορών, τα Προγράμματα Εργασίας αφορούν στα έργα κοινού ενδιαφέροντος, όπως ορίζονται στους σχετικούς Κανονισμούς και καθορίζουν τα κριτήρια επιλογής και ανάθεσης, σύμφωνα με τους στόχους και τις προτεραιότητες του τομέα. Συντονίζονται ώστε να αξιοποιούνται οι συνέργειες μεταξύ των τομέων Μεταφορών, Ενέργειας και Τηλεπικοινωνιών, ιδίως σε πεδία όπως η ηλεκτροκίνηση, τα ευφυή και βιώσιμα συστήματα μεταφορών, η κοινή δουλεία διόδου και η διασύνδεση των υποδομών.